Notarieel Archief 1578-1915

Bijna vijf kilometer planklengte, meer dan 28.000 inventarisnummers. Dat zijn de imposante archieven van de notarissen die tussen 1578 en 1915 in Amsterdam werkzaam zijn geweest. Daarnaast zijn er nog twee aanvullingen van ieder 10 jaar; archief 30309 en 30642. Daarmee hebben we tot 1935, dat is bijna 500 jaar, aan notariële akten in huis.

Het archief bevat een enorme schat aan informatie over héél veel Amsterdammers uit deze periode: van testamenten tot scheepsverklaringen en van transportakten tot getuigenverklaringen over de meest uiteenlopende gebeurtenissen.

Je ging naar de notaris om iemand te machtigen, testamenten en contracten af te sluiten, maar ook om de bevrachting van schepen vast te leggen. Bij de notaris legde je verder ook getuigenverklaringen af, bij burenruzies of knokpartijen in de herberg. Zaken waarvoor je tegenwoordig naar de politie gaat.

Zie hier voor een overzicht van de verschillende soorten notariële akten.

Stappenplan

Er zijn verschillende manieren om te zoeken in de akten.

1. Zoeken via de Inventarissen

Het overzicht van het archief van de notarissen is te vinden in de Inventarissen. Alle notarissen zijn geordend op de periode dat zij werkzaam waren. De vroegste notarissen staan bovenaan, en de meest recentste onderaan.

• Via het zoekveld kan je ook zoeken op naam van de notaris. Per notaris zijn de minuutakten, de originele exemplaren van de akten, chronologisch geordend te vinden onder de naam ‘minuten’. Het merendeel van de stukken is gescand en kan je dus gemakkelijk online bekijken.

• Vaak hield de notaris ook een eigen index bij. Deze is soms voorin, of juist achterin het boek te vinden, maar ook los. Deze indexen zijn te vinden onder verschillende noemers: indices, repertoires of simpelweg alfabetisch overzicht van de akten.

2. Zoeken via de Indexen

• In de Indexen is een deel van het archief te vinden dat via de vrijwilligers van het project Alle Amsterdamse Akten toegankelijk is gemaakt. De akten worden ingevoerd op naam, type akte, datum en onderwerp.

• Hier kan je dus gemakkelijk zoeken op naam van een persoon, niet alleen van de notaris maar van alle mensen die genoemd worden in de akte of deze ondertekend hebben. Er worden regelmatig nieuwe akten toegevoegd aan de zoekindex. Deze akten lopen van 1578 tot 1811. In deze Uitleg staat meer informatie over het zoeken in de index.

3. Zoeken via Transkribus

• Van delen van het notarieel archief zijn ook doorzoekbare scans gemaakt. Deze akten zijn te vinden via Transkribus. Je kunt de akten per trefwoord doorzoeken, en daarnaast filteren op notaris of datum.

4. Zoeken via de kaartenindex van Simon Hart

• Een laatste manier om te zoeken in de akten van de Amsterdamse notarissen, is via een kaartenindex die rond 1970 is samengesteld onder leiding van gemeentearchivaris Simon Hart. De nadruk lag daarbij op akten over handel en scheepvaart.

• Een klein deel van de notariële akten uit de periode 1578 tot 1800 is via die kaartjes te doorzoeken op persoonsnaam, beroep, plaatsnaam en zakelijke onderwerpen. Vooral akten uit de periode 1578-1620 zijn redelijk goed ontsloten. De akten uit de jaren 1701-1710 zijn bijna allemaal in het kaartsysteem opgenomen, maar alleen doorzoekbaar op beroepen, zaken en plaatsnamen en niet op persoonsnamen.

• De kaartjes zijn te vinden in het Archief van Simon Hart. Veel van deze kaartjes zijn gescand. Op de kaartjes staan verwijzingen naar de notaris en het stuk (inventarisnummer). Daarmee kan je dan weer verder zoeken bij de genoemde notaris in het archief van de notarissen in de Inventarissen.

Bijzonderheden

• Sommige akten, van bijvoorbeeld vroege notarissen, zijn niet makkelijk te lezen. Via deze

• Meer informatie over de notarissen, hun protocollen en hun werkzaamheden is te vinden in het Notarissennetwerk van het Stadsarchief. Het netwerk bevat onder meer persoons- en adresgegevens, arbeidsjaren, beheersing van vreemde talen en godsdienst van de 670 Amsterdamse notarissen waarvan archief bewaard is gebleven. De adressen van de notariskantoren kunnen helpen bij het zoeken door het archief, aangezien veel mensen gebruik maakten van een notaris binnen hun eigen buurt.

• Het notarieel archief wordt momenteel gedigitaliseerd dankzij het project Alle Amsterdamse Akten. Meer informatie is te vinden op de website van het Stadsarchief.

• Voor het zoeken naar testamenten in het notarieel archief is een eigen handleiding beschikbaar.

Hieronder staan voorbeelden van de vier zoekingangen die bij het stappenplan genoemd worden.

1. In de Inventarissen kan je zoeken op naam van een notaris, bijvoorbeeld Gerardus Wijthoff. Dit kan in het trefwoordenveld, of als je al in het archief van de Notarissen bent, via het zoekveld.

Hier vind je alle protocollen of akten van de betreffende notaris bij elkaar, gerangschikt op datum.

NOTJ00701000102 (5075/13271)

Soms is er een aparte index, gemaakt door de notaris zelf, zoals deze voorin het boek.

NOTJ00701000004 (5075/13271)

2. Via de Indexen is te zoeken op naam van een persoon die bij de notaris kwam, bijvoorbeeld ‘Joost van den Vondel’. Dat levert meerdere resultaten op, zoals deze akte, die Joost van den Vondel als getuige heeft ondertekend (linksonder).

A27760000221

3. Via Transkribus is te zoeken op allerlei trefwoorden. Zoeken op “Joost Vondel’ levert allerlei resultaten op. Links is te filteren op het Notarieel Archief, rechts zijn de verschillende resultaten zichtbaar. Als je op een akte klikt, komt deze geheel in beeld. Naast het originele document is de transcriptie van de tekst direct mee te lezen. Het is een letterlijke weergave van de originele tekst; de tekst wordt niet omgezet naar modern Nederlands. Let op: de computer leest niet alle letters en woorden correct.

A27760000172

4. Via het kaartsysteem in het archief van Simon Hart, te vinden in de Inventarissen, kan je zoeken op verschillende categorieën: ‘persoonsnamen’, ‘aardrijkskundige namen’, ‘beroepen’ en ‘zaken’. Binnen deze categorieën is de informatie alfabetisch geordend. Zo is onder het kopje ‘Abrahams, B – Adriaans, N’ de naam ‘Pieter Abrecht’ te vinden. Deze kun je vinden door door de scans te bladeren. Als je de juiste persoon gevonden hebt, staat rechtsboven de verwijzing naar de bijbehorende akte in het notarieel archief:

SHNA00076000289

In dit voorbeeld is de akte dus te vinden onder inventarisnummer 13501 van het notarieel archief (toegangsnummer 5075) op aktenummer 644. Al bladerend door het boek kom je op pagina 306 terecht bij de juiste akte.

KLAO00152000306